Wanneer heb je eigenlijk een goede ademhaling?

Het is een vraag die we zelden stellen, juist omdat ademhalen iets is wat vanzelf gaat. Net als het kloppen van je hart is ademhaling een automatische functie van het lichaam; je hoeft er niet over na te denken om in leven te blijven. Toch is ademhaling uniek in één opzicht: het is de enige automatische lichaamsfunctie waarop je wél zelf invloed kunt uitoefenen. En precies daarin schuilt haar kracht.

De manier waarop je ademt bepaalt hoe jouw lichaam zich voelt. Een rustige, gelijkmatige ademhaling brengt het zenuwstelsel tot rust, ondersteunt de spijsvertering, stabiliseert hormonen en zorgt voor mentale helderheid. Maar wanneer de ademhaling hoger, sneller of oppervlakkiger wordt, reageert het lichaam alsof er voortdurend iets dreigt. Je spieren blijven aangespannen, de stressrespons draait door en je systeem raakt sneller uit balans.

Ademhaling is daarmee niet alleen een reflex, maar een ingang. Door bewust te ademen kun je spanning beïnvloeden, stress verlagen en je energieniveau verbeteren. Het lichaam reageert direct op de adem en dat maakt het een krachtig hulpmiddel in situaties waarin het hoofd soms niet meewerkt.

Mijn ervaring met ademhaling

In mijn yoga- en pilateslessen werk ik dagelijks met ademhaling. Niet als extraatje, maar als fundament van hoe je beweegt én hoe jij je voelt. Toch was dat niet altijd vanzelfsprekend voor mij. Vanuit mijn turn- en dansverleden was ik gewend mijn buik in te houden, een houding die hoorde bij kracht en controle. Wat ik niet doorhad, was dat ik daarmee ook mijn ademhaling beperkte. Ik ademde jaren vooral hoog in mijn borst, zonder me ervan bewust te zijn dat mijn lichaam ondertussen in een constante staat van spanning verkeerde.

Toen ik leerde ademen richting mijn buik, merkte ik pas het verschil. Er kwam ruimte, letterlijk en figuurlijk. Mijn hartslag daalde sneller, hoofdpijn verdween vaker en ik voelde mijn lichaam tot rust komen op momenten waarop ik eerder snel overprikkeld raakte.

In pilates gebruik ik nu bewust de flankademhaling om de diepe kernspieren te activeren. In yoga werk ik met de rustige buikademhaling of met Ujjayi, die zachte oceaangeluid-ademhaling die focus en flow geeft. Het zijn verschillende technieken met één doel: het zenuwstelsel ondersteunen en de bewegingen dragen.

Ademhaling is daarnaast iets wat ik in mijn eigen dagelijks leven inzet. Als ik spanning voel, als een situatie me uit balans haalt of wanneer ik - zoals vroeger regelmatig gebeurde - misselijk wordt in de auto, breng ik mijn aandacht terug naar mijn adem. Het helpt me direct. Daarom geef ik deze inzichten ook graag door aan mijn klanten. Niet als therapeut, maar als iemand die weet wat ademhaling kan betekenen wanneer je hem echt leert begrijpen.

De praktische ingang naar rust

Wat ademhaling zo bijzonder maakt, is dat het altijd beschikbaar is. Je hoeft niets mee te nemen, niets voor te bereiden, niets te kunnen. Ademen is er simpelweg, iedere minuut van de dag. Door kleine momenten van bewust ademhalen in te bouwen, ’s ochtends, tussen afspraken door of voor het slapengaan, geef je je lichaam telkens opnieuw een signaal van veiligheid. De hartslag zakt, de spieren versoepelen en de hersenen krijgen de boodschap dat er geen haast is.

Dit is geen zweverigheid maar fysiologie. De ademhaling beïnvloedt direct de aansturing van je autonome zenuwstelsel. Wanneer de adem rustig stroomt, komt het lichaam uit de stressmodus en wordt herstel mogelijk. Dat is waarom ademhalingstechnieken effectief zijn bij spanning, slapeloosheid, vermoeidheid en concentratieproblemen. En het is ook waarom sporters beter presteren wanneer ze hun ademhaling beheersen: de zuurstofvoorziening verbetert, spieren ontspannen sneller en het herstel gaat efficiënter.

Wie leert om functioneel te ademen, merkt dat het leven rustiger wordt - niet omdat de omstandigheden veranderen, maar omdat het lichaam anders reageert. De adem is daarmee niet alleen een hulpmiddel, maar een anker.

Rust, energie, balans: het begint bij de manier waarop je ademt.